สวทช. สนับสนุน ผศ.อนุรัตน์ สายทอง จากคณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร ศึกษาการย้อมผ้าคราม จนพบว่าสาเหตุของการย้อมผ้าครามไม่ติดสีนั้น ส่วนหนึ่งมาจากจุลินทรีย์ และความเป็นกรด-ด่างของน้ำย้อม
ปกติการก่อหม้อย้อมคราม ชาวบ้านจะผสมเนื้อครามกับน้ำขี้เถ้าลงไปในหม้อ ซึ่งในช่วงแรกน้ำย้อมจะเป็นสีน้ำเงิน และมีความเป็นด่างสูงมาก จากนั้นช่างย้อมจะต้องโจกคราม หรือตักน้ำย้อมในหม้อสูงขึ้นมาราว 1 ฟุต แล้วเทกลับลงไปในหม้อทุกเช้าเย็น เพื่อเติมออกซิเจน ให้เชื้อจุลินทรีย์ได้เจริญเติบโตเพิ่มจำนวน และทำหน้าที่เปลี่ยนน้ำย้อม จากสีน้ำเงินให้กลายเป็นสีเหลือง ซึ่งค่าความเป็นด่างก็จะลดลงด้วย
และเมื่อความเป็นด่างลดลงถึง 10.5 น้ำย้อมจะมีสีเหลืองมากที่สุด และย้อมผ้าติดสีได้ดีที่สุด แต่หลังจากที่นำผ้าฝ้ายมาย้อมสีแล้ว ผ้าจะกินสีเหลืองเข้าไปส่วนหนึ่ง ทำให้ช่างย้อมต้องเติมเนื้อครามกับขี้เถ้าลงไป ซึ่งหากเติมมากเกินไปหรือไม่เหมาะสม น้ำย้อมจะมีความเป็นด่างสูง จุลินทรีย์ทำงานได้น้อยลง
